Ciało ludzkie w rzeźbie i poezji

 Dłutem  Jacques Le Nanteca  i  piórem Haliny Poświatowskiej

Ciało ludzkie – fizyczny komponent organizmu ludzkiego. 

W filozofii idealistycznej i wielu religiach drugi obok duszy element tworzący człowieka (wg Platona "więzienie duszy"). 

Zafascynowanie ciałem jest znamienną cechą sztuki współczesnej.

W wielu pracach ciało jest materią, którą się obrabia po to, by wytworzyć produkt i sprzedać go. Wszelkie napięcia, jakie rodzą się przy „używaniu” ciała są spowodowane tym, że w centrum tych sporów znajduje się człowiek.

Pod przykrywką, egzystencjonalnej troski o przyszłość człowieka pokazuje się biologiczne ciało.

W fizyczny sposób obrabia się je i wystawia na widok publiczny. 

W ten sposób przedstawiane ciała odsyłają nas do ego artysty, a wykonane prace należy odczytywać przez pryzmat wrażliwości twórcy.

Główne części ciała to: głowa, szyja, tułów oraz kończyny: górna i dolna.

Rzeźba jest środkiem wypowiedzi, w tradycyjnym nurcie opartym na rzetelnym warsztacie a nawet rzemiośle, tak bardzo teraz niemodnym we współczesnej sztuce.
W dzisiejszej rzeczywistości sztuka jest coraz bardziej brutalna, wciąż mniej jest tematów tabu.
 Większość artystów chce zaistnieć poprzez zaszokowanie widza.

Współcześni twórcy wciąż przesiąknięci są ideologią romantyków i uważają się za wybitne jednostki, a ich prace mają zbawienny wyraz. W ten sposób przedstawiane ciała odsyłają nas do ego artysty, a wykonane prace należy odczytywać przez pryzmat wrażliwości twórcy. 
W spotykanej tutaj rzeźbie, ciało człowieka stało się najpiękniejszym  materiałem rzeźbiarskim.

Jacques Le Nantec  nie zapomniał o pięknie ciała ludzkiego, które kiedyś było jednym z wyznaczników sztuki.

Halina Poświatowska  ubolewała nad niedoskonałością ludzkiego ciała, ale i umiała wykorzystać każdy moment przemijającego życia. W swych utworach nie pomijała także swojej kobiecości, pisała o sobie i innych kobietach, kobietach-bohaterkach.

Wszystko to osadzone było w głębokich przemyśleniach filozoficznych.

Poezja Haliny Poświatowskiej stanowi studium natury ludzkiej, kobiety pragnącej miłości i kobiety świadomej swej śmierci.

Jacques Le Nantec

Urodził się  28 grudnia 1940 w Nantes,we Francji.
W wieku 13 lat rozpoczął naukę rzeźby w szkole średniej - tzw. studia klasyczne.
Pierwszą samodzielną  wystawę miał jako szesnastolatek, w Galerie Peuple et Culture, Annecy, we Francji.
W  latach 1963 -1973,  będąc  samoukiem, pracował  nad studium rzeźby ciała człowieka. 
Pracował  w różnych zawodach : jako  projektant wnętrz, rysował kreskówki, tworzył postacie woskowe do muzeów.

Odkąd cię poznałam, noszę w kieszeni szminkę, to jest bardzo głupie nosić szminkę w kieszeni, gdy ty patrzysz na mnie tak poważnie, jakbyś w moich oczach widział gotycki kościół.

 A ja nie jestem żadną świątynią, tylko lasem i łąką - drżeniem liści, które garną się do twoich rąk. Tam z tyłu szumi potok, to jest czas, który ucieka, a ty pozwalasz mu przepływać przez palce i nie chcesz schwytać czasu.

 I kiedy cię żegnam, moje umalowane wargi pozostają nie tknięte, a ja i tak noszę szminkę w kieszeni, odkąd wiem, że masz bardzo piękne usta.

 

"w twoich doskonałych palcach
jestem tylko drżeniem śpiewem
liści pod dotykiem twoich ciepłych
ust

zapach drażni — mówi: istniejesz
zapach drażni — roztrąca noc w
twoich doskonałych palcach
jestem światłem

zielonymi księżycami płonę
nad umarłym ociemniałym dniem
nagle wiesz — że mam usta czerwone
— słonym smakiem nadpływa krew — "

  

   

„umarłe włosy nie tańczą

nie sprzeczają się z wiatrem

nie opadają na zmarznięte oczy

nie wabią palców ani ptaków

 rozsypane na chłodnej poduszce

nie płoszą snu szelestem

w srebrnym deszczu nie mokną

nie drżą

na białym łóżku

leżą wystygłe głuche

i jeśli kwiat – to obco

jeśli uśmiech – obojętnie

słońce z nieba odeszło na palcach

to już noc”

( Hymn bałwochwalczy)

     

„jaki to piękny szkielet

gdyby przycisnąć usta

odpowiedziałby pocałunkiem

kość misternie związana z kością

owinięta w elastyczne włókna

kiedy idzie ulicą

demonstruje dokładność

z jaką staw się zgina rozgina

(…)”

(Oda do rąk) 

bo w końcu mam tylko ciało

i moje ciało jest miękkie

i włosy są miękkie

i usta

bo mieszka we mnie chwiejny chronometr

serca (…)

 

 

„(…) ocieram usta

ciepłą wilgotną ręką

zakrywam usta

za mną

idzie wieczność

(…)

jak rozpięty na strunie krzyk

łapczywie chwytamy oddech

liczymy raz… dwa… trzy…(…)”

(Dysonans, Hymn Bałwochwalczy)

 

„ja minę

ty miniesz

on minie

 (…)

minąłeś

minęłam

już nas nie ma

a ten szum wyżej

to wiatr

on tak będzie jeszcze wieczność wiał

nad nami

nad wodą

nad ziemią”

(Koniugacja, Jeszcze jedno wspomnienie)  

 

„nie mam dawnej czułości dla mojego ciała (…)

znam jego korytarze kręte

wiem którędy przychodzi zmęczenie

jakie ścięgna napina śmiech (…)”

( Oda do rąk)

       

- z czego powstałam, z czego się składam? :

„z połączenia pierwiastków

powstaje drobina białka

z drobin białka

powstaje żywy organizm

kwiat

drzewo

małpka

człowiek”

- jak daleko sięga moje ciało? jakie są jego granice, gdzie jest jego miejsce, co się kryje za tym, że mam ciało? : 

„mam ręce stopy usta i całą resztę

balast który przez chwilę trzyma mnie w okolicy życia” 

„sięgam nie dalej niż moje wyciągnięte ręce

i nie wyżej niż mogą mnie unieść wspięte palce u nóg”

(Rzecz najmniejsza, Jeszcze jedno wspomnienie)

„(…) jesteś w moim tętnie

odkrzykującym sobie

powracającym do siebie

wiecznie pamiętającym

we mnie powstajesz

najgłębiej (…)”

(Jeszcze jedno wspomnienie)   

    

" rozgryzłeś sznurek

ustami
chwytasz korale rozsypane po szyi
w zagłębieniu
pomiędzy piersią a piersią
zakwitło pole
jagód czerwonych
zrywasz je ustami
kiedy potoczą się w dół
zawiśniesz nade mną "

„najpierw

trzeba się rodzić

wiecznie rodzić

płodność jest tą jabłonią

pod którą

zakwitło pierwsze nasycenie

(…)

trzeba się rodzić

rodzić

wiecznie rodzić

uparta ziemia krąży

obciążona owocem

trwa”

( Hymn bałwochwalczy)

„(…)

głód głód

pełne wargi głodu

skościałe głodem palce

nachylam je rozginam

na słoneczne promienie wabię

spełnienia tarcze okrągłą

i ciało moje

smagane przez wiatr

dojrzałe

kołyszące się na gałęzi życia

jak zielona papuga

chwiejnie

podaję

miękkim rękom obłoków

w ciągłym obrocie

chichocze pode mną ziemia”

( Hymn Bałwochwalczy)

 

„…

witaj ziemio

przyszłam żeby się paść

przyszłam żeby zgarniać

moim ciałem twoją mądrość rozkwitu

przyszłam żeby odchodzić

w każdym błysku

w każdym zmierzchu

…”

( Dzień dzisiejszy) 

                 

„w środku mnie

rozrasta się drzewo

gałęzie ciasno

przylegają do moich żył

korzenie

krew moją piją

brunatnieją zaschłe usta moje

w środku mnie

panoszy się głód

jak żołnierz pośród zdobytego miasta (…)”

( Dzień dzisiejszy)

"mówiłeś: masz rzęsy
stąd do nieba
nie lubię takich rzęs
— a ja się śmiałam —

mówiłeś: masz stopy które w dłoni
kryją się wąsko
nie trzeba
— a ja się śmiałam —

mówiłeś: masz uśmiech
jak skrzydła świerszcza
nie wolno
— a ja się śmiałam —

mówiłeś: spódniczkę masz cienką i
w ogóle wiatr
— a ja się śmiałam —

potem
na żółtym promyku jaskra
poprowadziłam cię ścieżką
ciężkiego niedźwiedzia
w zadąsanym futrze
uklękłam na trawie
i nie mówiłeś nic".

„(…) moje wnętrzności

o których nic nie wiem

mogą się splątać w hesperyjską różę

o ostrych kolcach

róża może wyróść aż ponad przełyk

zatkać

otwór tchawicy wąski

i nagle

płuca pełne drobnych kłujących bólów

i powietrze trzepocące bezradnie po przeciwnej stronie ulicy

ani podbiec ani go dosięgnąć

sygnał czerwony w oczach

strach jak milicjant na rogu (…)”

(Jeszcze jedno wspomnienie)

                

„Kiedy kocham

to kocham

to wiem że kocham

całe moje ciało oddane miłości

i obserwując najdrobniejsze drgnienia

włókien delikatnych

w samowiedzy się pogrążam

jak w stawie

i ta sama wzburzona krew

karmi mój mózg

i moje piersi

i moje myśli wzbierają tak samo jak piersi

i myślą przywieram do twego imienia

tak

jak rękoma przywieram do twej szyi (…)”

     

   

 

 „Beatryx
dotknij swego ciała
idąca na rusztowanie
czujesz
ten zgrzyt ten zgrzyt
to mięśnie
napięte do ostatka
na smagłych ścięgnach dzwonią
rytm rytm (…)

 

      

 „modlę się do zieleni

  korzenie proszę

  żeby tkliwie objęły

  moje nagie ramiona

  z rozśpiewanych żeber

  i giętkich napięstków

  buduję kościół

  dla egipskich zielonych chrabąszczy”

  ( Oda do rąk)

 

 

„(…) nietoperz przysiadł na włosach

w puste oczy zagląda – myśli

człowiek – myśli

a to Nina umarła

na sznurku od bielizny zawisła

kiedy biodrem jedwab potrąca

patrzą na nią i ściskają pięści

mężczyźni o chmurnych mięśniach

o twarzach jak negatyw słońca

które światłem rozbłyśnie

zalśni

na wysokich obcasach wspięta

w powietrzu na palcach

idzie i trzyma w rękach

jakiś śpiew jakiś wiatr

na palcach wspięta

tańczy

piersi

każda osobno

głębiej

wycięty trójkąt serca

kręte drogi krwi

odpływa

przypływa

wygina szyję

biodra

rozkołysane senne

biodra

wstające wiecznie    

i wiecznie

zasypiające

w tym samym ruchu

brzuch

opowieść o brzuchu

uniesiona ciemna

głos

głos który wabi

głos który odpycha

głos który mięśnie napręża

opowiada o smagłej powierzchni ciała

o nagłych przegięciach skrętach

zdławiony milionem pocałunków

łkający zwierzęcy

głos

usta wypukłe

sukienka wzdęta

ręce zaciśnięte

usta otwarte – ręce

i stopy stopy – właśnie

jak duszny wąski sen (…)

(Tańcząca Nina, Hymn bałwochwalczy)

http://www.youtube.com/watch?v=Nj-aNVgkWUA

  Źródło :  http://www.lenantec.com/Le_Nantec_Collections.html

 http://www.youtube.com/watch?v=X7EbLegOGqw&feature=related

„więc jesteś jesteś jesteś

daj niech sprawdzę

niech cię dotknę raz jeszcze dłonią i ustami

niech w oczy spojrzę chociaż najmniej wierzę

oślepłym ze zdumienia oczom

jeszcze głos twój usłyszeć chcę

zapachem się zaciągnąć

pojąć cię raz i na zawsze wszystkimi zmysłami

i nigdy nie zrozumieć i ciągle na nowo

dochodzić prawdy pocałunkami”

( Jeszcze jedno wspomnienie)

Te przepiękne obrazy rzeźb  Jacques Le Nanteca poprzeplatałam melancholijnymi, uroczymy acz jakże wymownymi i tak odrobinę pasującymi wierszami -

Haliny Poświatowskiej

 

.... odrobinę balsamu  nie tylko dla oczy ale i serca i ducha

http://poswiatowska.org/hymn-balwochwalczy-1958-wiersze-halina-poswiatowska.html